Net voor de coronacrisis uitbrak, voerde stad Hasselt een ouderenbehoefteonderzoek uit. Verschillende vrijwilligers gingen langs bij de ouderen in de stad met een uitgebreide vragenlijst. Zo’n 800 mensen namen deel aan het onderzoek. Eind maart 2021, toen de coronacrisis volop aan de gang was, lichtte de stad de resultaten toe in een online seniorencongres. Schepen Dymfna Meynen en voorzitter van de Hasseltse seniorenadviesraad Pierre Reynders geven ons inzicht in de belangrijkste bevindingen.
Wat was de aanleiding voor het uitvoeren van een ouderenbehoefteonderzoek in de stad?
Meynen: "Er is in onze stad een verzilvering aan de gang en die zal enkel toenemen. Om ervoor te zorgen dat Hasselt een aantrekkelijke stad blijft voor ouderen, willen we van de ouderen zelf horen wat verbeterpunten zijn. Het ouderenbehoefteonderzoek bestond uit één-op-één-interviews. Nadien organiseerden we workshops rond de werkpunten die naar boven kwamen. Onder andere thema’s als zorg en welzijn, mobiliteit en vrije tijd kwamen daarbij aan bod. Tijdens die workshops dachten ouderen mee na over mogelijke oplossingen."
Reynders: "Zeven jaar geleden voerde stad Hasselt ook een behoefteonderzoek uit. Het is interessant om enkele jaren later te zien of we geëvolueerd zijn in bepaalde thema’s, en of we op sommige punten achteruit zijn gegaan. Gelukkig merken we dat we op veel vlakken geleidelijk aan vooruitgang boeken."
Bij welke thema’s kwamen er belangrijke bevindingen naar boven?
Meynen: "Ondervoeding is een opvallend punt binnen het thema zorg en welzijn. Veel ouderen, vooral alleenstaanden met eenzaamheidsgevoelens, vergeten te eten of vinden niet de moed om voor zichzelf te koken. Of ze grijpen naar ongezonde dingen, waardoor ze de juiste voedingsstoffen niet binnenkrijgen. In vergelijking met vroeger valt het ook op dat er meer echtscheidingen zijn onder ouderen. Daardoor is er een hogere nood aan kleine, betaalbare woningen. Alleenstaanden betalen hun huur of lening tenslotte met één pensioen. Ook bleek dat steeds meer alleenstaande ouderen gemotiveerd zijn om naar het centrum van de stad te verhuizen, omdat daar meer sociale controle is."
"Het is interessant om enkele jaren later te zien of we geëvolueerd zijn in bepaalde thema’s, en of we op sommige punten achteruit zijn gegaan."
Pierre Reynders
Reynders: "Veel Hasseltse ouderen worstelen met eenzaamheidsgevoelens. Daar zijn we ons al even van bewust, en het behoefteonderzoek heeft dat nog eens bevestigd. Daarom hebben we tijdens de coronapandemie ingezet op stoepbezoeken. Leden van ouderenverenigingen gingen langs bij ouderen en vroegen hen van op de stoep hoe het met hen ging. De ouderen kregen ook een folder met contactgegevens van ouderenorganisaties waarbij ze terechtkunnen met vragen."
Meynen: "In vergelijking met het eerdere behoefteonderzoek kwamen er veel nieuwe thema’s bij. Het gebruik van de elektrische fiets was zeven jaar geleden bijvoorbeeld nog vrij onbekend. Sinds die aan populariteit wint, is het gevoel van onveiligheid in het verkeer toegenomen."
Reynders: "Wat ook blijkt, is dat het verenigingsleven in Hasselt heel goed scoort. Ongeveer 30% van de ouderen is geïnteresseerd in het verenigingsleven of maakt er al deel van uit. De verenigingen zijn bovendien divers: sommige werken rond cultuur, andere zetten in op een thema’s als tuinieren. Mooi zijn ook de samenwerkingen tussen de verenigingen en het woonzorgcentrum, het lokaal dienstencentrum en zelfs scholen."
Meynen: "We zijn in Hasselt erg trots op het engagement van de inwoners. Een kwart van de Hasseltse ouderen is actief als vrijwilliger. En ouderen die nu nog geen vrijwilligerswerk doen, geven aan dat ze er wel interesse in hebben. Hoewel we daar nu dus al goed op scoren, is er potentieel om het in de toekomst nóg beter te doen."
Op welke thema’s uit het behoefteonderzoek zal er in de nabije toekomst ingezet worden?
Meynen: "We hebben op dit moment al een project lopen rond valpreventie, in samenwerking met het Jessa Ziekenhuis. We willen ervoor zorgen dat iedereen zo mobiel mogelijk blijft, om ervoor te zorgen dat minder mensen het risico lopen om te vallen."
Reynders: "We werken ook intens rond mantelzorg en de opvang van ouderen in het ziekenhuis. Hoe kunnen we bijvoorbeeld het ziekenhuisverblijf aangenamer maken? Veel projecten zijn nog in een beginstadium, andere zijn al een tijdje bezig."
Meynen: "We zijn momenteel de inhoud van de workshops nog aan het analyseren. Daarna willen we de burgers enerzijds informeren over de thema’s van de workshops, en hen anderzijds ook de kans geven om hun inzichten over die thema’s met ons te delen. Brochures en informatie op de website van de stad zullen daarbij een grote rol spelen."
Hoe verloopt de samenwerking tussen de stad en de Hasseltse seniorenadviesraad?
Reynders: "De seniorenadviesraad is op de hoogte van de noden en behoeften van ouderen in de stad. Als we horen dat er problemen zijn, stimuleren we het stadsbestuur om die problemen aan te pakken. We kaarten onze ideeën altijd aan bij de verschillende partijen. We stellen geen eisen, maar helpen mee met het uitdenken van oplossingen. We zorgen ervoor dat ouderen zich betrokken voelen bij wat er gebeurt in de stad."
Meynen: "Als schepen wil ik de aandacht voor de ouderen in de stad bewaken. Ik zorg ervoor dat acties en projecten, bijvoorbeeld die die gekoppeld zijn aan het ouderenbehoefteonderzoek, effectief uitgevoerd worden. Een goede aanvulling dus op wat de seniorenadviesraad doet."
"Ik raad andere steden en gemeenten aan om een ouderenbehoefteonderzoek uit te voeren. Dankzij dat cijfermateriaal kan je concreet werken rond drempels en hefbomen."
Pierre Reynders
Heb je tips voor andere steden en gemeenten?
Meynen: "Wij deden het behoefteonderzoek tijdens de wintermaanden. Omdat het ’s avonds snel donker was, deden ouderen vaak al niet meer open als onze interviewers aanbelden. Geef er dus de voorkeur aan om het onderzoek af te nemen in de zomermaanden. Dan zijn de dagen langer. Gelukkig hebben we wel genoeg mensen bereikt voor een representatief onderzoek."
Reynders: "Een behoefteonderzoek is ook een belangrijk kanaal om cijfermateriaal te bemachtigen. Ik zou andere steden en gemeenten dus zeker aanraden om een ouderenbehoefteonderzoek uit te voeren. Dankzij dat cijfermateriaal kan je concreet werken rond drempels en hefbomen. De workshops zorgden er nadien voor dat we de verzamelde cijfers beter konden interpreteren."
Meynen: "In een samenleving die zo snel evolueert, is een behoefteonderzoek inderdaad essentieel om noden en behoeften tijdig te capteren. Een behoefteonderzoek uitvoeren is intensief, maar zeker geen verloren moeite. Wel moet je er rekening mee houden dat je vrijwilligers of leden van verenigingen nodig hebt om interviews af te nemen. En nadien heb je personeel nodig om de resultaten te verwerken en ermee aan de slag te gaan."
Reynders: "Enkel rekenen op de adviesraad of het stadsbestuur om het onderzoek uit te voeren, is niet realistisch. In Hasselt is het dan ook een meerwaarde dat de samenwerking tussen de adviesraad en de stad zo sterk is."
Meynen: "En het feit dat we allemaal dezelfde ambitie voor ogen hebben, zorgt ervoor dat we blijven slagen in al onze doelen!"
Meer informatie
Het ouderenbehoefteonderzoek gebeurde in samenwerking met Emily Verté, Dominique Verté en Nico De Witte van de Belgian Ageing studies aan de VUB.
De volledige resultaten kan je lezen via www.issuu.com/stadhasselt/docs/toelichting_vub. Ook stad Genk en de gemeente Londerzeel lieten recent een behoefteonderzoek uitvoeren.
© Pexels
