Elke stad of gemeente werkt met een meerjarenplan. Dat is tijdens de beleidsperiode hét kompas voor het lokale beleid en de financiën. Het plan bepaalt welke richting het bestuur uitgaat én hoe het beschikbare budget wordt ingezet. Burgerparticipatie is daarbij van groot belang. Inwoners weten namelijk als de beste wat goed en minder goed gaat in hun gemeente. Maar hun betrokkenheid is nog niet overal vanzelfsprekend. De Vlaamse Ouderenraad pleit voor meer structurele participatie van ouderen.
In dit artikel gaan we dieper in over de rol van lokale ouderenraden bij de opmaak van het meerjarenplan. We spraken ook vier steden en gemeenten op die daar ook van overtuigd zijn en inspiratie kunnen bieden voor anderen.
Wat is een meerjarenplan?Een meerjarenplan is een document waarin een lokaal bestuur vastlegt wat ze in de komende jaren willen bereiken. Het bevat beleidsdoelstellingen over allerlei thema’s, zoals mobiliteit, duurzaamheid, jeugd- en ouderenwerking, zorg en infrastructuur. Om die doelen waar te maken, worden concrete stappen, acties en projecten gepland. Daarnaast is er een financiële planning, waarin staat hoeveel geld er beschikbaar is, waar het vandaan komt, en hoe het zal worden uitgegeven of geïnvesteerd. In het plan staan bovendien indicatoren die helpen om te controleren of de doelstellingen echt gehaald worden. Het opstellen van een meerjarenplan is geen vrijblijvende oefening. Volgens het Decreet Lokaal Bestuur moet elk bestuur een plan voorleggen. Het garandeert vier belangrijke zaken: transparantie over middelen en keuzes, verantwoording over beslissingen, efficiëntie en sturing voor de komende jaren. |
Ouderen betrekken zorgt voor een gedragen beleid
Participatie is onmisbaar bij het opmaken van een meerjarenplan. Alle inwoners hebben waardevolle inzichten in wat er leeft in hun gemeente en welke noden prioritair zijn. Door hen actief te betrekken, krijgen beleidsmakers niet alleen een beter zicht op hoe het beleid de levenskwaliteit kan versterken, maar groeit ook het draagvlak voor de uiteindelijke keuzes.
Ouderenraden spelen hierbij een sleutelrol. Ze stellen zelf geen meerjarenplan op, maar laten wel weten wat ze belangrijk vinden, bijvoorbeeld via een memorandum waarin aanbevelingen staan.
Maar er zijn ook heel wat andere participatievormen. Sommige gemeenten betrekken ouderen bij hun meerjarenplan via speciaal hiervoor georganiseerde participatiemomenten, waar burgers mee nadenken over vragen als “Hoe wil ik goed ouder worden in mijn gemeente?”. Anderen organiseren werkgroepen waarin ouderenraden en beleidsmakers samen voorstellen uitwerken en ontwerpplannen aftoetsen.
Wij spraken vier steden en gemeenten die het goede voorbeeld geven.
Beringen neemt ouderen actief mee in haar beleidsbeslissingen
“Wij willen dat ouderen écht gehoord worden in onze stad,” aldus Ziggy Theunis, maatschappelijk assistent bij het gemeentebestuur van Beringen. “Daarom lanceren we in oktober 2025 een ‘beleidsgroep ouderen’. Vier leden van de Seniorenadviesraad die interesse hebben in beleidsvorming zullen daarin zetelen. Zij denken mee met ons stadsbestuur en koppelen hun inzichten terug naar de Seniorenadviesraad. Vanaf 2026 zullen ze regelmatig advies geven, zodat ouderen niet alleen hun stem laten horen, maar ook mee wegen op de beslissingen,” legt Ziggy Theunis uit.
Tegen eind 2025 wil Beringen ook het lokale ouderenbeleidsplan afronden. Het past binnen een bredere aanpak: de stad toetst beleidskeuzes systematisch af bij verschillende inwonersgroepen – ouderen, kinderen, mensen in armoede – en groeit zo toe naar een inclusief beleid.
Peltse ‘Meedenkers Senioren’ drukken hun stempel op een inspiratienota
“Mobiliteit, wonen, eenzaamheid, dementie, mantelzorg of digitalisering. Het zijn allemaal thema’s die ons hier in Pelt écht bezighouden”, benadrukt Deskundige Samenleven Margo Quanten. “Daarom werkten we voor de opmaak van ons meerjarenplan 2025-2030 nauw samen met de ‘Meedenkers Senioren’, een kern van negen oudere vertegenwoordigers uit verschillende gehuchten van onze gemeente.”
De samenwerking tussen de ‘Meedenkers Senioren’, de gemeenteraad en externe experten mondde uit in een inspiratienota. Na overleg met een breder ouderenpanel werd de nota bijgestuurd en in april 2025 officieel overhandigd aan het College van Burgemeester en Schepenen.
“Met deze nota geven we ouderen niet zomaar inspraak,” benadrukt Margo Quanten. “We vragen hen om actief mee te werken aan de toekomst van onze gemeente. Zorgzame buurten, waarin ouderen zo lang mogelijk actief kunnen deelnemen, zijn daarbij een speerpunt.”
In Brakel kunnen ouderen rekenen op een sterke spreekbuis
“Eén derde van de Brakelaars is ouder dan 65 jaar. Het is dan ook heel belangrijk dat er rekening wordt gehouden met hun belangen,” zegt voorzitter van de Brakelse seniorenadviesraad Eric Van Steenberge.
In de aanloop naar de verkiezingen van 2024 stelde de raad niet alleen een memorandum op, maar werkten de leden ook een eigen meerjarenplan 2026-2031 uit. “We hebben ons gebaseerd op de omgevingsanalyse van de gemeente,” legt de voorzitter uit. “Zo konden we in ons meerjarenplan heel concreet ingaan op de bestaande noden.”
Een sterk voorbeeld is een project rond digitale inclusie. “Dankzij studenten uit lokale scholen, die ouderen vrijwillig helpen met digitale vragen, slaan we twee vliegen in één klap. Er wordt bespaard én er ontstaat een warme band tussen generaties,” aldus Eric Van Steenberge.
Beerselse Seniorenraad kleurt buiten de lijntjes
De Seniorenraad van Beersel bestaat al 22 jaar en is stevig ingebed in het bestuur. Ze is de spreekbuis van een diverse groep ouderen en telt vertegenwoordigers uit verenigingen, assistentiewoningen, woonzorgcentra, maar ook anders-georganiseerde senioren.
Onlangs zorgde een vernieuwd participatiereglement voor een frisse wind. “Plots zaten ook het buurthuis en zelfs enkele niet-senioren mee aan tafel,” vertelt deskundige Maatschappelijk Welzijn Mira van Haastregt. “Dat leverde nieuwe ideeën op, onder meer rond mentaal welzijn en e-inclusie.”
De Seniorenraad organiseerde in het licht van de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 bovendien een bevraging met de naam ‘Beersel leeftijdsvriendelijke gemeente’. Uit de 160 reacties kwamen heel wat interessante tips en aandachtspunten voor het opstellen van de nieuwe meerjarenplanning.
“Daarnaast zette de gemeente ook inspiratietafels op, waar heel wat ouderen aan deelnamen. Zulke initiatieven zorgen ervoor dat iedereen, die dat wilt, inspraak krijgt in het reilen en zeilen van de gemeente,” besluit Mira van Haastregt.
