Eenzaamheidsgevoelens. Een begrip dat moeilijk te definiëren valt. Sommige mensen voelen zich eenzaam wanneer ze een gemis ervaren aan sociale relaties. Anderen ervaren een gemis aan een emotionele band met anderen. Nog anderen hebben minder sociale contacten dan dat ze wensen. Eenzaamheid is altijd een persoonlijk gevoel of een persoonlijke ervaring. De Vlaamse Ouderenraad ging op zoek naar meer informatie en lijst enkele inspirerende praktijken op.
Verschillende vormen
Er zijn verschillende vormen van eenzaamheid:
-
Emotionele eenzaamheid wil zeggen dat je nauwe, intieme relaties mist
-
Sociale eenzaamheid wijst op het gemis van een bredere kring van sociale relaties
-
Existentiële eenzaamheid komt voor wanneer mensen een gevoel van zinloosheid ervaren
-
Ook positieve eenzaamheid bestaat. Die term doelt op mensen die vrijwillig hun sociale contacten verminderen. Die groep van mensen vindt dat eenzaamheid ook positieve gevolgen kan hebben.
Risicofactoren
Eenzaamheid kent veel risicofactoren. Structurele, zoals geldproblemen. Individuele, zoals een gebrek aan sociale vaardigheden of een negatief zelfbeeld. En ruimtelijke, zoals wanneer iemand landelijk woont en zich moeilijk naar de stad kan verplaatsen. Bij de aanpak van eenzaamheid in je gemeente kan je dus inspelen op de verschillende risicofactoren.
Sociaal isolement
Daarnaast bestaat er ook nog sociaal isolement. Iemand die zich sociaal geïsoleerd voelt, heeft een gebrek aan ondersteunende relaties in het persoonlijke leven. Hierbij gaat het over relaties met familie, vrienden en bekenden waar iemand in geval van nood op terug kan vallen. Waar gevoelens van eenzaamheid eerder subjectief zijn, is sociaal isolement een objectieve situatie.
Extra risico's verbonden
Eenzaamheid is erg aanwezig in de maatschappij en heeft een grote invloed op iemands welbevinden. Zo kan eenzaamheid psychische en fysieke klachten veroorzaken. Iemand die eenzaamheidsgevoelens ervaart, gaat bijvoorbeeld minder bewegen of minder gezond eten. Bij sommige mensen neemt ook het gebruik van verslavende middelen toe. Die zaken bevorderen het risico op overgewicht, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.
Maar eenzaamheid kan ook de oorzaak zijn van verschillende psychische klachten. Zo kan eenzaamheid bijvoorbeeld leiden tot depressie. En het feit dat eenzaamheid nog steeds een taboe is, helpt natuurlijk niemand. Want mensen ervaren vaak een gevoel van schaamte, wanneer ze zich eenzaam voelen. Daardoor durven ze niet over hun gevoelens praten.
Inspirerende, lokale praktijken
Ook steden en gemeenten beseffen steeds vaker dat eenzaamheid een problematiek is die aangepakt moet worden. En door de coronapandemie voelden veel mensen zich zelfs extra eenzaam. Dat steden en gemeenten aandacht hebben voor het thema, kunnen we dan ook alleen maar toejuichen. Om te weten te komen wat steden en gemeentes precies doen om eenzaamheid te bestrijden, ging de Vlaamse Ouderenraad in gesprek met enkele lokale ouderenraden en lokale besturen:
- In Lier worden mensen toegeleid naar het dienstencentrum
- Zorgzaam Bergom zet in op ontmoeting
- Machelen zet in op huisbezoeken
Benieuwd naar de goede praktijken? Klik dan zeker verder!
Meer info
Wil je nog meer bijleren over het thema eenzaamheid? De Vlaamse Ouderenraad organiseerde in oktober twee labo’s rond het thema. Je vindt het verslag van de labosessies hier.
