© Laurane Berkein
Verschillende steden en gemeenten nemen initiatieven om toegankelijker te worden. Dat kan gaan over aangepaste bushaltes en een omgeving zonder drempels, maar ook over heldere en goed vindbare informatie en hulp bij digitale toepassingen. Allemaal elementen die ervoor zorgen dat mensen met mobiliteitsproblemen vlotter kunnen deelnemen aan het dagelijks leven. We duiken in de definitie van toegankelijke mobiliteit én we delen drie boeiende initiatieven die er werk van maakten.
Wat is toegankelijke mobiliteit?
Inter is het Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid. Volgens de organisatie kunnen we spreken van toegankelijke mobiliteit als iedereen zich zelfstandig en evenwaardig kan verplaatsen, met of zonder beperking én in alle omstandigheden. Te voet, met de (deel)fiets, het openbaar vervoer of (deel)auto: wat het best bij de persoon en de verplaatsing past.
Daarbij wordt rekening gehouden met een toegankelijke omgeving, parkeerplaatsen én voertuigen, makkelijk vindbare informatie die goed leesbaar en begrijpelijk is. Bovendien zijn digitale apparaten, zoals ticketapps en -automaten gebruiksvriendelijk, maar is er ook de mogelijkheid om hulp te vragen. Tot slot zijn vervoersdiensten betaalbaar voor iedereen en is er een gepaste dienstverlening.
Stad Hasselt maakt actieplan met toegankelijkheidseisen
Hasselt wil een prioriteit maken van toegankelijkheid. In 2021 deed de stad een grootschalige bewonersbevraging over hun toegankelijkheidsnoden in de binnenstad. Daarnaast werden er individuele gesprekken en themagroepen georganiseerd waaraan inwoners konden deelnemen om oplossingen te bedenken. Ook de lokale ouderenraad deed z’n zegje.
Nadien maakte de stad, samen met onder andere Inter vzw, werk van een overkoepelend actieplan rond de bereikbaarheid van de binnenstad voor minder mobiele mensen. Daarin werd het evenwichtig gevonden tussen een autoluwere binnenstad die toch bereikbaar blijft voor iedereen. Alle stadsdiensten worden gestimuleerd om dat plan en de bijhorende toegankelijkheidseisen uit te dragen en te bewaken. De toegankelijkheidsambtenaar voelt dat daar openheid voor is, maar merkt dat toegankelijkheid vaak enkel top of mind is als het gaat over projecten voor of door mensen die minder mobiel zijn, maar elk project vanuit eender welke dienst zou vanaf het begin een toegankelijkheidscheck moeten krijgen.
Uit gesprekken en themagroepen is het idee van breng- en haalzones ontstaan. Dit zijn duidelijk herkenbare en toegankelijke locaties in de binnenstad waar personen met een (tijdelijk) beperkte mobiliteit door hun begeleider afgezet kunnen worden. De begeleider parkeert hier of op een andere parkeerplaats in de buurt. Daarna kan hij of zij de persoon met een beperkte mobiliteit verder begeleiden naar de bestemming. De breng- en haalzone is uitgerust met een zitbank met rugleuning en vaak ook een overkapping. Ze liggen op maximaal vijf minuten stappen van bestemmingen in de binnenstad, via toegankelijke wandelroutes. De lokale ouderenraad werd nauw bij betrokken bij dit initiatief.
Daarnaast werden parkeerplaatsen voor mensen met een handicap herbekeken en opnieuw aangelegd, indien ze niet voldeden aan de toegankelijkheidseisen.
Dito vzw voorziet hellende en bellende vlakken bij handelszaken
Dito zet zich in voor personen met een handicap, mensen met een chronische ziekte en hun netwerk. Want iedereen moet kunnen participeren aan het dagelijkse leven. Het project ‘Toegankelijke Handelszaken’ helpt gemeenten om handelszaken makkelijker toegankelijk te maken. Dito laat zien waarom dit belangrijk is en geeft tips voor kleine, eenvoudige aanpassingen. Dat doen ze door hellende en bellende vlakken aan te bieden.
Een hellend vlak kan grotere niveauverschillen overbruggen. Het kan vast en permanent zijn, maar ook mobiel en tijdelijk. Bij een ‘bellend vlak’ drukt de klant op een bel en komt de uitbater zelf een compact oprijvlak voor de deur plaatsen. Nadien kan het eenvoudig weer worden weggehaald. Een hellend of bellend vlak maakt een handelszaak niet helemaal toegankelijk, maar het helpt wel om drempels weg te halen. Mensen met een beperking kunnen zo makkelijker binnenkomen. Het is een goede eerste stap naar een nog toegankelijkere zaak.
Op dit moment werkt Dito hiervoor samen met ongeveer 17 steden en gemeenten over heel Vlaanderen. Sommige steden en gemeenten namen zelf contact op met Dito, vaak naar aanleiding van signalen van inwoners of adviesraden, zoals ouderenraden. Dito bekijkt steeds op maat of ervaringsdeskundigen of vrijwilligers betrokken kunnen worden bij de screening. Bij voorkeur wordt er een stuurgroep opgericht, zodat toegankelijkheid een vaste plaats krijgt binnen het beleid. Dito ondersteunt dit project steeds in overleg met het lokaal bestuur, waarbij ook duidelijke afspraken worden gemaakt over financiering, communicatie en de verdere uitrol.
Ervaringsdeskundigen startten een stedelijke toegankelijkheidsraad in Ieper
In Ieper bundelden een aantal ervaringsdeskundigen de krachten. Vervoersproblemen, maar ook problemen rond digitalisering en fysieke drempels, zorgden ervoor dat sommige inwoners regelmatig met heel wat obstakels te maken kregen om volwaardig te kunnen participeren aan het dagelijks leven.
De groep bestaat uit drie mensen met een rolstoel, een persoon die blind is en een mantelzorger die heel betrokken is bij activiteiten voor ouderen die minder mobiel zijn. Hun doel? Zoveel mogelijk obstakels op het vlak van toegankelijkheid in al z’n vormen wegwerken of oplossingen adviseren. Dat doen ze in nauw overleg met het stadsbestuur. Ook met de schepen voor Toegankelijkheid, die er kwam na advies van de Toegankelijkheidsraad. Een andere verwezenlijking: het stadsmagazine werd via audio toegankelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking en voor mensen die moeilijk kunnen lezen. De toegankelijkheidsraad geeft bovendien regelmatig advies over onder andere bushaltes, pleinen en voetpaden. En de leden hebben contact met onder meer De Lijn, handelaars en vervoerregio’s. Bovendien werken ze nauw samen met de lokale ouderenraad.
Op zoek naar expertise? Klop aan bij Inter.
Inter staat in voor de uitvoering en ondersteuning van het Vlaams toegankelijkheidsbeleid. Overheden, professionelen en burgers kunnen bij Inter aankloppen voor info en diensten rond een toegankelijke leefomgeving, inclusief toegankelijke mobiliteit.
Zo ondersteunt Inter steden en gemeenten bijvoorbeeld bij het toegankelijk maken van haltes van het openbaar vervoer en Hoppinpunten. Dat kadert in het Masterplan Toegankelijkheid: 50% van de tram- en bushaltes in Vlaanderen moeten toegankelijk zijn tegen 2030. Ook wanneer een stad of gemeente gaat bouwen of verbouwen, kunnen ze toegankelijkheidsadvies krijgen van Inter. Net zoals bij aanpassingen aan de bestaande omgeving, zoals voetpaden, zitbanken en blindengeleiding.
Meer informatie
Voor steden en gemeenten is er de toolbox ‘Toegankelijke steden en gemeenten’.
Burgers die een mobiliteitsprobleem hebben, kunnen terecht op de website www.meermobiel.be, waar een overzicht van het toegankelijk vervoer in Vlaanderen en Brussel wordt gegeven.
