© Pixabay
De Vrije Universiteit Brussel (VUB) voerde in samenwerking met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) een onderzoek naar hoe lokale besturen eenzaamheid aanpakken. Stad Gent nam aan dat onderzoek deel. De stad heeft een vrij unieke werking rond eenzaamheid, aangezien ze al twee jaar een Regisseur Eenzaamheid & Sociaal Isolement in dienst heeft: Nuriël Milleville. Hij analyseert sinds maart 2021 alle eenzaamheidsprojecten die Gent heeft, en versterkt ze waar nodig.
Wat houdt jouw job vooral in?
Milleville: “Stad Gent zet al sinds jaar en dag in op eenzaamheid. Bij de start van mijn job, was het mijn doel om alle verschillende projecten in kaart te brengen. Mijn analyse maakte duidelijk dat Gentenaars op 140 initiatieven een beroep kunnen doen, mochten ze eenzaamheidsgevoelens hebben. Al die projecten heb ik ook bevraagd: ‘Wat zijn drempels waar ze op botsen?’, en ‘Welke hefbomen onderscheiden jullie?’.”
“Dat onderzoek was erg nuttig, want eenzaamheid is een complex probleem. Sommige mensen zijn al van kinds af aan eenzaam, anderen komen er later mee in aanraking. En groepen met een hogere kwetsbaarheid, bijvoorbeeld mensen met een beperking of mensen die hun partner verloren, hebben sneller het risico om eenzaamheidsgevoelens te ontwikkelen dan andere groepen.”
“Ook een laag inkomen of een lager studieniveau, kan het risico op eenzaamheid vergroten. Net zoals zelfregie. Wie zijn zelfregie kwijtspeelt, kan zich sneller eenzaam voelen. Daarom vinden ouderen het zo belangrijk om zelf te blijven beslissen over hun leven en hun zorg, ook al hebben ze een ondersteuningsbehoefte. Steden en gemeenten moeten oog hebben voor dat bredere plaatje.”
“Niemand is bovendien van de ene op de andere dag eenzaam. Vaak is dat een langzaam proces, met veel onderliggende oorzaken. En ook uit eenzaamheid raken is een proces van lange adem.”
Niemand is van de ene op de andere dag eenzaam. Vaak is dat een langzaam proces, met veel onderliggende oorzaken.
Wat loopt er moeilijk bij initiatieven om mensen met eenzaamheidsgevoelens te bereiken?
Milleville: “De drempel is vaak te hoog. Denk maar aan koffiemomenten in de buurt of groepsuitjes georganiseerd door lokale verenigingen. Veel mensen met eenzaamheidsgevoelens durven niet, omdat ze bijvoorbeeld schrik hebben dat niemand tegen hen gaat praten. Vaak hebben die mensen een laag zelfbeeld of zelfbeperkende gedachtes. En om op eigen houtje aan een activiteit deel te nemen, moet je net wel sterk in je schoenen staan.”
Je hebt niet alleen de bestaande Gentse initiatieven geanalyseerd, je hebt zelf ook enkele projecten op poten gezet. Wat kan je daarover vertellen?
Milleville: “Klopt. Ik heb een vorming ontwikkeld die zich richt op vrijwilligers die in aanraking (kunnen) komen met mensen met eenzaamheidsgevoelens. In de vorming leren de vrijwilligers hoe ze eenzaamheidsgevoelens kunnen herkennen, en hoe ze ermee om kunnen gaan. Ze leren bijvoorbeeld hoe waardevol een babbeltje is voor een persoon met eenzaamheidsgevoelens. Of hoeveel het voor iemand betekent dat een vrijwilliger écht tijd maakt voor hem of haar. Omdat veel professionals vandaag door een te hoge werkdruk geen tijd meer hebben om te luisteren, kunnen vrijwilligers echt een verschil maken. De vorming werd al aan meer dan 600 vrijwilligers gegeven, bijvoorbeeld in ziekenhuizen, of aan vrijwilligers uit buddywerkingen. Alle soorten vrijwilligers kunnen uiteindelijk in aanraking komen met mensen met eenzaamheidsgevoelens.”
“Het is niet omdat er in de stad al 140 initiatieven bestaan, dat er geen meer mogen bijkomen. Een teveel aan aanbod kan je naar mijn gevoel niet hebben. Een lokaal dienstencentrum zal een ander soort project opzetten, dan een bibliotheek of een jeugdhuis. Omdat de organisatie anders naar eenzaamheid kijkt, of een andere doelgroep bereikt. Wat ik het mooist vind? Projecten die verschillende methodieken en werkzame elementen tegen eenzaamheid combineren. In samenwerking met de Antwerpse vzw Krachtveer, organiseren we workshops rond eenzaamheid. Alle Gentenaars kunnen aan die workshops deelnemen. Onlangs ging op een van de workshops een twintiger in gesprek met een tachtiger. Allebei ervaarden ze dezelfde gevoelens, en dat verbond hen.”
Is er veel eenzaamheid in Gent?
Milleville: “Dat vind ik een gevaarlijke vraag (lacht). Eenzaamheid kan je heel moeilijk in kaart brengen, want eenzaamheid is een erg individueel gevoel. De vraag ‘Voel jij je eenzaam?’ is zeer moeilijk. Sommige mensen hebben dagelijks sociaal contact en zijn toch niet tevreden. Terwijl andere mensen zelden tot nooit bezoek ontvangen en wel tevreden zijn. En dan zijn er nog de mensen die het moeilijk vinden om te erkennen dat ze eenzaam zijn. We bevragen dat niet, en hebben er dus geen exacte cijfers over. Maar op basis van het weinige bestaand onderzoek, gaan we ervan uit dat één op twee Gentenaars zich soms tot heel regelmatig eenzaam voelt.”
Niet alle mensen met eenzaamheidsgevoelens hebben nood aan een Zorgzame Buurt. Er zijn ook mensen die nood hebben aan een goede woonplek of een beter aanbod van voorzieningen.
Denk je dat de overheid meer kan doen om lokale initiatieven te ondersteunen?
Milleville: “Ja. Ik vind het positief dat beleidsmakers bijvoorbeeld Zorgzame Buurtenprojecten ondersteunen. Buurtcontact kan voor sommige mensen met eenzaamheidsgevoelens zeker een verschil maken. Maar niet alle mensen met eenzaamheidsgevoelens hebben nood aan een Zorgzame Buurt. Er zijn ook mensen die nood hebben aan een goede woonplek, een beter aanbod van voorzieningen (zoals vlot openbaar vervoer) of alternatieve beweeg- en leefmogelijkheden.”
“Eenzaamheid is voor iedereen een persoonlijke ervaring. Beleidsmakers moeten dus naar alle levensdomeinen van inwoners kijken, als ze eenzaamheid willen aanpakken. En niet enkel naar contacten met de buurt.”
Benieuwd naar de eenzaamheidsinitiatieven in Gent? Je leest er hier meer over.
