In 2024 mogen we ons verwachten aan de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Lokale ouderenraden bereiden zich daarom stilaan voor. Ze stellen hun prioriteitenlijsten en memorandum voor de komende beleidsperiode op. De Vlaamse Ouderenraad wil hen daarin bijstaan. In dit artikel vind je zes stappen die je ouderenraad helpen om een memorandum op te stellen. Daarnaast heeft de Vlaamse Ouderenraad nog een ondersteuningspakket in petto.
Wat is een memorandum?
Een memorandum stelt de noden en behoeften van ouderen in de gemeente scherp. Als lokale ouderenraad geef je via een memorandum stof tot nadenken aan de lokale beleidsmakers. Zij kunnen het gebruiken voor hun verkiezingsprogramma of wanneer ze na de verkiezingen hun beleidsplan opmaken. Op die manier houden ze rekening met de stem van ouderen in de gemeente. Het is dus hét uitgelezen kanaal om die stem te doen weerklinken.
Wat is een GOED memorandum?
Aan de hand van het vierletterwoord GOED, kan je als ouderenraad aftoetsen of je memorandum voldoet aan de juiste criteria. GOED staat voor de woorden Gedragen, Onderbouwd, Ertoe doen en Doenbaar.
Gedragen = Hoe groter het aantal betrokkenen, hoe groter het draagvlak en des te sterker kan het memorandum zijn. Kijk daarbij niet enkel naar ouderen, maar betrek ook andere sectoren en adviesraden, zoals jeugd, mobiliteit, cultuur. Door samen je belangen te delen, ontstaan er kansen om een breed draagvlak te creëren. Laat iedereen daarbij daadwerkelijk participeren aan de opmaak van het memorandum.
Onderbouwd = Een memorandum moet goed onderbouwd zijn met argumenten, feiten en cijfers. Op die manier wint het memorandum aan overtuigingskracht. Relevante verwijzingen naar of voorbeelden uit de realiteit maken een memorandum sterker. Je kan bijvoorbeeld beroep doen op een omgevingsanalyse, goede bestaande praktijken vroegere memoranda, verkiezingsbeloften, beleidsplannen, resultaten van ouderenbehoefteonderzoeken of andere enquêtes, de evaluatie van eerdere activiteiten, ...
Ertoe doen = Een goed memorandum doet er echt toe en is zinvol. De geloofwaardigheid van een memorandum is belangrijk. Daarom is een memorandum gebaseerd op actuele maatschappelijke evoluties en op de reële noden en wensen van ouderen. Je ouderenraad kan daarmee zijn plaats verdienen als valabele gesprekspartner. Idealiter word je later ook betrokken bij de vormgeving van de beleidsplannen.
Doenbaar = Realistische beleidsvoorstellen hebben meer kans op slagen. Een goed memorandum doseert daarom de aanbevelingen en geeft het beleid ruimte om keuzes te kunnen maken. Het memorandum bevat heldere, concrete en realistische acties, die gelinkt zijn aan specifieke situaties. Het verwoordt de doelstellingen op een zo positief mogelijke manier.
Om tot een GOED memorandum te komen, geven we je 6 tips of stappen mee.
6 cruciale stappen richting een GOED memorandum
Het schrijven van een memorandum op maat van je ouderenraad is een uniek proces. Toch zijn er zes stappen die een duidelijke structuur geven aan het proces. De stappen zijn nuttig voor de stuurgroep of werkgroep binnen je ouderenraad die het memorandum-proces begeleidt.
1/ Timing, timing, timing!
We raden je aan om een tijdsplan op te stellen in de aanloop naar het schrijven en overhandigen van het memorandum. Kies je om lang voor de verkiezingen je memorandum af te werken en zo inspiratie te leveren voor de partijprogramma’s? Of lanceer je het kort voor de verkiezingen, zodat het in volle campagnetijd opgepikt wordt, en zo ingang kan vinden in het bestuursakkoord dat onderhandeld wordt?
2/ Wat leeft er binnen onze gemeente? Gebruik de checklist leeftijdsvriendelijke gemeente.
Als volgende stap is het tijd om informatie te verzamelen over de behoeften en noden van ouderen binnen je gemeente. Betrek een diverse waaier aan ouderen, en toets bij hen de noden, ideeën en wensen af. Het is cruciaal om die diversiteit onder ouderen te laten weerklinken in het memorandum.
Volgende tools geven je handvatten om die ervaringen in kaart te brengen:
-
Checklist leeftijdsvriendelijke gemeente: Je ouderenraad kan met deze checklist op pad binnen je gemeente. Noteer je vaststellingen op het vlak van leeftijdsvriendelijkheid.
-
Bestaand materiaal: er is vaak al heel wat voorhanden, zoals adviezen en verslagen van voorbije werkjaren, het bestaande meerjarenplan, studies en publicaties van verenigingen. Kijk ook eens naar cijfers zoals de bevolkingsgroei van je gemeente via deze link.
“Voor de totstandkoming van het memorandum vertrokken we vanuit het ouderenbehoefte-onderzoek. Een werkgroep binnen de seniorenadviesraad heeft het toenmalig onderzoek onderworpen aan een SWOT-analyse en vervolgens een actieplan voorgesteld. In een volgende fase gingen ook de verschillende ouderenverenigingen die actief zijn in de gemeente op pad met de checklist leeftijdsvriendelijke gemeenten.”
Ouderenraad Ardooie-Koolskamp
3/ We geven voorrang aan...
Nu moet je uit al die informatie prioriteiten gaan bepalen. Door te focussen op enkele prioritaire zaken, maak je aan het lokale bestuur duidelijk waar de grootste noden voor ouderen liggen.
Om die prioriteiten te bepalen, kan je eerst een lijst van thema’s samenstellen. Vervolgens lijst je binnen elk thema prioriteiten op.
"Iedereen krijgt 10 punten te verdelen over de verschillende thema’s/voorstellen. Zo worden prioriteiten zichtbaar.”
Ouderenraad Bierbeek
4/ Een uniek memorandum
Het voortraject wordt verzilverd in het geschreven memorandum van jullie ouderenraad. Een memorandum met impact, is een memorandum dat aantrekkelijk, positief en overtuigend is. Zorg voor concrete, haalbare en betaalbare voorstellen en blijf to-the-point. Zo trek je zeker de aandacht van de (toekomstige) beleidsmakers.
Ontdek hier diverse inspirerende memoranda.
“Ons uitgangspunt was om een optimistische boodschap mee te geven en geen klaagzang.”
Ouderenraad Ranst
5/ Maak je memorandum bekend
Nu komt het erop aan om je memorandum bekendheid te geven bij de politieke partijen. De meeste ouderenraden geven de voorkeur aan een ontmoeting voorafgaand aan de verkiezingen, waar het memorandum overhandigd wordt.
“We maakten een A4-brochure op, met duidelijke structuur en illustraties, om ons memorandum bekend te maken. We verwerkten het memorandum in een PowerPoint presentatie en stelden deze eerst voor aan de gemeente- en OCMW-raadsleden en politieke partijen. Daarna gaven we een voorstelling in het dorpsrestaurant.”
Ouderenraad Bierbeek
6/ Wat volgt...?
Na de bekendmaking wil je natuurlijk op de hoogte blijven. Welke prioritaire punten nam het lokaal bestuur over uit je memorandum? Waarmee gaan de (nieuwe) beleidsmakers aan de slag? Vraag aan de begeleidende ambtenaar of de bevoegde schepenen om het meerjarenplan toe te lichten, en te communiceren wanneer er zaken uit je memorandum in de pijplijn zitten of geagendeerd staan op de gemeenteraad.
Je kan het bestuur trouwens herinneren aan je aanbod om als lokale ouderenraad mee te werken. Hou bovendien contact met andere gemeentelijke adviesraden. Welke speerpunten hebben jullie gemeen? Bespreek het en volg het op. Samen staan jullie sterk.
“De seniorenraad heeft zich voorgenomen om geregeld één van de thema’s van het memorandum te bekijken vanuit de vraag: ‘wat heeft het gemeentebeleid daarvan al gerealiseerd?’ Het memorandum is immers geen eindpunt, maar een begin!”
Ouderenraad Rotselaar
Verder aan de slag?
De Vlaamse Ouderenraad werkt in het kader van de lokale verkiezingen van 2024 volgend ondersteuningspakket uit voor ouderenraden:
-
De vorming ‘Ouderen verkiezen inspraak in 2024’, voor RPO’s, ISO’s en regionale afdelingen van verenigingen.
-
Het Memorandum van de Vlaamse Ouderenraad kan je inspireren bij het opmaken van het lokale memorandum. Je kan met de uitgebreide of de verkorte versie van ons memorandum aan de slag.
-
We blijven RPO’s nauw ondersteunen. Via www.ouderenraden.be blijf je op de hoogte van ons ondersteuningspakket.
Maak gebruik van de Gemeente- en Stadsmonitor
De resultaten van de Gemeente- en Stadsmonitor zijn gekend! De monitor is een omgevingsscanner die de staat van alle 300 Vlaamse gemeenten beschrijft aan de hand van 300 indicatoren. De monitor bevraagt onder andere of bewoners het leuk wonen vinden in de buurt, of ze veilig kunnen wandelen en fietsen, of ze contact hebben met hun buren en of ze tevreden zijn van de gemeente- of stadsdiensten.
Via de interactieve data-tool kan elke stad of gemeente indicatoren opvragen en grafieken samenstellen. In aanloop naar de verkiezingen kan deze tool essentieel zijn om het lokaal beleid voor te bereiden en te ondersteunen. Ook burgers en organisaties kunnen de monitor gebruiken voor inspraak en participatie in de lokale besluitvorming. Aan de slag!
Meer informatie?
Contacteer lokaal@vlaamse-ouderenraad.be of contacteer de contactpersoon van jouw RPO:
Karien Delie via 0472 86 12 00 of karien.delie@vlaamse-ouderenraad.be
Tina Geens via 0471 37 21 57 of tina.geens@vlaamse-ouderenraad.be
Ann Vanhoudt via 0470 18 65 37 of ann.vanhoudt@vlaamse-ouderenraad.be
Dit artikel werd samengesteld met hulp van De Wakkere Burger en de Thomas More Hogeschool.