Vlaanderen telt vele mantelzorgers, mensen die een dierbare zorgbehoevende de nodige zorg en hulp bieden. Als gevolg van factoren zoals de vergrijzing en beleidskeuzes, zal er de komende jaren meer vraag zijn naar mantelzorg.
Maar mantelzorg opnemen is niet gemakkelijk. Daarom is er nood aan degelijke ondersteuning. Het coachingsprogramma Mantelkracht van VONK3 van de Thomas More Hogeschool speelt hierop in.
Mantelzorg: logisch, maar verre van evident!
Iedereen helpt wel eens iemand anders. Je bent een mantelzorger als je regelmatig hulp en zorg biedt aan iemand uit je persoonlijke omgeving die dit nodig heeft als gevolg van een bepaalde zorgnood.
In Vlaanderen zijn er naar schatting tussen de 600 000 en 1 miljoen mensen die zich mantelzorger mogen noemen.
De overgrote meerderheid van deze mantelzorgers vindt het een ‘logische keuze’ om zorg te bieden en zou het opnieuw doen indien nodig. Maar dit wil niet zeggen dat mantelzorg evident is. Ongeveer 1 op de 4 voelt zich ernstig overbelast en nog meer mantelzorgers ervaren stress en zorgen.
Mantelkracht versterkt mantelzorgers
Het coachingprogramma Mantelkracht is een combinatie van groeps- en individuele begeleiding waarbij mantelzorgers zelf de thema’s kiezen waarover ze willen praten. Het doel van het programma is het verhogen van de draagkracht van de mantelzorger. Door onder andere te kijken naar wat energie geeft, welke personen kunnen bijspringen, naar wat ze goed kunnen en dingen die goed lopen kan het programma helpen om het leven van een mantelzorger draaglijker te maken.
Luisteren naar verhalen, dat doet deugd!
Bij Mantelkracht komen mantelzorgers regelmatig samen in een kleine groep van ongeveer 10 mensen onder begeleiding van een coach. Doordat dit een vaste groep is, is het mogelijk om de keer nadien verder te bouwen op de voorgaande gesprekken. De leden van de groep leren elkaar beter kennen en gaan dieper in op elkaars verhalen.
Hoewel de persoonlijke verhalen heel verschillend zijn, zijn er toch overeenkomsten. Het is net door die overeenkomsten dat je troost kan vinden. Zo leerde een mantelzorger:
“… dat blijkbaar andere mantelzorgers ook gefrustreerd geraken en soms uitvliegen. Dat is eigenlijk niet zo erg.” Maar die verschillen helpen ook om een ander perspectief te vormen: “Blijkbaar maakt die andere mantelzorger zich daar helemaal niet druk om. Dat is toch vreemd dat ik daar dan zo mee bezig ben.”
Niet alle onderwerpen zijn gemakkelijk om in groep te bespreken. Daarom bestaat er binnen Mantelkracht de mogelijkheid om een aantal keer apart samen te komen met de coach. Het kan gaan over thema’s die in de groep besproken werden, maar ook andere heel persoonlijke zaken kunnen aan bod komen.
De succesfactoren van Mantelkracht
Tijdens de groepsbijeenkomsten en individuele momenten wordt steeds gekeken hoe de mantelzorger zijn leven net dat kleine beetje anders kan inrichten zodat het iets gemakkelijker wordt.
Het is niet evident om diepgewortelde gewoontes te veranderen. Zeker niet in het drukke leven van de mantelzorger dat vaak grotendeels in het teken staat van de zorg.
Daarom moet Mantelkracht lang genoeg aangeboden worden. Een aanbod van 10 groepsbijeenkomsten en enkele individuele bijeenkomsten, waarbij de deelnemers om de 2 weken samenkomen is zeker niet te veel. Een mantelzorger vertelt hierover: “In het begin schrok ik wel dat het 6 maanden zou duren, maar achteraf gezien is dat voorbij gevlogen. Het zou zelfs langer mogen duren.”
Een andere eigenheid van Mantelkracht schuilt in het feit dat de groep het gespreksonderwerp bepaalt. De gesprekken gaan bijvoorbeeld over stress, slapen, communiceren met familieleden of dokters, vakanties, … Een mantelzorger laat weten dat “… het goed is dat we samen thema’s kozen. Op voorhand vond ik niet elk thema even interessant, maar toch bleken ze telkens nuttig.”
“Ik heb geleerd dat ik ook eens iets voor mezelf mag doen.”
Elk van deze thema’s wordt door de coach voorbereid. Er wordt geen ‘les’ gegeven aan de mantelzorgers, want zij zijn de enige echte experten. De coach geeft wel een basis mee en nadien is het de bedoeling om ervaringen en informatie uit te wisselen, oefeningen uit te proberen en gevoelens en gedachten te exploreren.
De coach let erop dat de focus op het ‘positieve’ blijft. Veel mantelzorgers zitten in een moeilijke situatie met zorgen en stress. Hoewel die zware kant zeker aan bod moet komen tijdens de bijeenkomsten, moet er op gelet worden dat het niet té zwaar wordt. Dan is het de taak van de coach om de mantelzorgers te stimuleren om nieuwe kansen te vinden en te zoeken naar inspiratie bij elkaar. De bijeenkomsten zorgen voor ontmoeting en kunnen rust brengen. Mantelzorg vraagt al heel veel energie en het kan niet de bedoeling zijn dat mantelzorgers tijdens de bijeenkomsten nog eens energie verliezen: “De vorige bijeenkomst was te zwaar. Gelukkig had de coach het door en is het vandaag veel positiever en actiever geweest.”
Mantelkracht werkt!
Uitdagingen bij mantelzorg liggen op vele domeinen: financieel, emotioneel, de fysieke verzorging, het sociale leven. Een programma als Mantelkracht kan niet alles oplossen en dat is ook de bedoeling niet. Het wil wel mantelzorgers helpen stilstaan bij hun situatie en enkele bruikbare tips meegeven.
Uit de volgende citaten blijkt dat Mantelkracht in dit opzet slaagt:
“Na jaren als mantelzorger, ben ik blij dat ik Mantelkracht tegengekomen ben. Het blijft natuurlijk moeilijk als mantelzorger, maar dankzij Mantelkracht en de andere mantelzorgers van de groep weet ik nu beter waar ik op moet letten om het te kunnen volhouden.”
“Soms heb ik weer een moeilijk moment. Dan denk ik aan deze groep en krijg ik terug een beetje energie.”
Ga zelf aan de slag met Mantelkracht
Wil je meer weten of wil je zelf aan de slag met Mantelkracht via een training? Het ‘denk- en doeboek’ geeft (toekomstige) coaches handvaten mee om zelf aan de slag te gaan met het ondersteuningsprogramma Mantelkracht.
Meer informatie
Meer informatie lees je op www.vonk3.be/onderzoek-in-de-kijker.
Jeroen Knaeps
Onderzoeker VONK3 Thomas More
