Om inzicht te krijgen in de werking, ondersteuning en toekomstwensen van lokale ouderenraden, rolt de Vlaamse Ouderenraad tweejaarlijks een barometerbevraging uit. Voor 2020 en 2021 focuste die zich onder andere op de betrokkenheid bij het beleid in coronatijden. Aan de bevraging namen zo’n 60% van de ouderenraden deel. Hoe hebben zij de pandemie beleefd? Welke acties ondernamen ze? En hoe kijken ze daar op terug? Dat ontdek je in deze resultaten.
1 op 2 gaf adviezen en signalen over noden tijdens de pandemie
Tijdens de pandemie kwamen er tal van noden bloot te liggen. De Vlaamse Ouderenraad was benieuwd in hoeverre lokale ouderenraden adviezen en signalen doorgaven aan het lokaal bestuur, die inspeelden op die noden. De helft van de lokale ouderenraden deed dat, blijkt uit de barometer.
Die signalen gingen onder andere over het aanpakken van eenzaamheid tijdens de pandemie, de mobiliteit van ouderen naar het vaccinatiecentrum, digitale inclusie of digitale uitsluiting, en over de nood aan extra publiek sanitair in de gemeente, gezien mensen met blaasproblemen door de lockdowns niet meer snel even een horecazaak binnen konden.
"We hebben de gemeente gevraagd om acties op te zetten die eenzaamheid tegengaan. Als antwoord daarop werden er belrondes georganiseerd voor 80-plussers."
"Het gemeentebestuur heeft ons voorstel om bijkomende rustbanken op bestaande wandelwegen te plaatsen uitgevoerd."
7 op 10 werkte mee aan warme acties
Mede dankzij ouderenraden, vonden er tijdens de coronapandemie heel wat warme acties plaats. Denk maar aan kaartjes die verstuurd werden met bemoedigende woorden op, of kerst- en paasgeschenken voor kwetsbare groepen. Ouderenraden en -verenigingen organiseerden belrondes voor ouderen die eenzame gevoelens hadden, en stoepgesprekken om mensen een luisterend oor te bieden. 7 op 10 van de ondervraagde ouderenraden geeft aan dat ze deze initiatieven mee in gang staken of opgezette acties ondersteunden tijdens de pandemie.
"In onze regio werd er een warme lijn opgezet. Dat is een gratis telefoonnummer waarop inwoners konden bellen voor een warm gesprek of informatievragen. Via die lijn kon men ook een beroep doen op onze boodschappendienst tijdens een quarantaine. Alleenstaande 65-plussers en 80-plussers belden we op eigen initiatief op. Daarnaast werden er ook stoepbezoeken georganiseerd bij 80-jarigen."
"Met de middelen die onze gemeente kreeg via het relanceplan van de regering, werd er in samenwerking met het Centrum voor Geestelijke Gezondheid psychologische ondersteuning aangeboden aan kwetsbare doelgroepen. De ouderenraad heeft dat aanbod mee verspreid via zijn netwerk."
4 op 10 was betrokken bij veiligheids- en steunmaatregelenIn hoeverre werden lokale ouderenraden actief betrokken bij het uittekenen van de maatregelen op lokaal vlak? Uit de barometer blijkt dat heel wat maatregelen in veiligheidscellen en eerstelijnszones werden uitgewerkt, zonder rechtstreeks overleg met de lokale ouderenraad. Gelukkig beantwoordde niet elke ouderenraad de vraag negatief. 4 op 10 ouderenraden gaf aan wél tevreden te zijn over de betrokkenheid.
|
 |
1 op 4 dacht mee na over vaccinatiestrategie
Bij de vaccinatiestrategie staken veel ouderenraden de handen uit de mouwen. Ze zochten manieren om minder mobiele ouderen naar het vaccinatiecentrum te brengen. Ze gingen vrijwilligen in het centrum of ze motiveerden ouderen om zich te laten vaccineren. Toch geeft slechts 1 op 4 ouderenraden aan dat ze voldoende betrokken werden bij het uitdenken of het organiseren van de vaccinatiestrategie.
"Onze seniorenraad kwam online samen om reacties, ideeën en bedenkingen te uiten over aanpassingen voor ouderen in het vaccinatiecentrum. Het ging bijvoorbeeld over een wachtparking voor chauffeurs van de Minder Mobielen Centrale, geriatrische zetels, een gezonde mix van jonge en oudere vrijwilligers in het vaccinatiecentrum, een rolstoeltoegankelijke uitgang. Enzovoort."
Voor 8 op 10 ouderenraden was digitaal vergaderen een drempel
Ouderenraden laten in de barometer ook hun licht schijnen op een aantal uitdagingen. Zo bleek het motiveren van leden tijdens de pandemie niet altijd evident, onder andere door de ontmoetingsmomenten die wegvielen. De digitale oplossingen konden die momenten niet evenwaardig vervangen, want 8 op 10 ouderenraden gaf aan dat digitaal vergaderen een drempel was. Onder andere omdat niet alle leden digitaal actief waren, waardoor de raden merkten dat er tijdens digitale vergaderingen minder vrijwilligers deelnamen dan tijdens een fysieke vergadering.
"Met onze digitale vergaderingen bereikten we maar 60% van onze leden. Het waren spijtig genoeg altijd dezelfde mensen die niet konden deelnemen. We waren bezorgd dat ze zouden afhaken."
"Digitaal werken is voor velen geen optie, dus viel de mogelijkheid tot vergaderen weg. Dat was heftig. Individuele telefoons lossen dat niet op."
4 op 10 raden zag vrijwilligers wegvallen
Sommige ouderenraden geven bovendien aan dat hun leden op het moment van de bevraging minder gemotiveerd zijn dan voor de coronacrisis. En dat laat zich ook voelen in het ledenaantal. Tijdens 2020 en 2021 werd 4 op 10 raden zelfs geconfronteerd met het wegvallen van belangrijke vrijwilligers. De angst voor het virus is hier een duidelijke reden.
"De betrokkenheid was en is zeer sterk afgenomen door de pandemie."
"Wij zijn als raad uiteraard minder samengekomen. Daardoor neemt de betrokkenheid van onze vrijwilligers duidelijk af. Het zal een uitdaging zijn om terug 'op volle toeren' te werken."
Bijna 2 op 10 van de deelnemende ouderenraden geeft wel aan dat het contact met het lokaal bestuur nu sterker is dan voor de pandemie, maar bijna 4 op 10 ouderenraden merkt geen verschil.
"De ambtenaar viel langdurig uit door ziekte en ging uiteindelijk met medisch pensioen. Sinds kort hebben we een tijdelijke vervanger, die ik als voorzitter zelf moet opleiden. Tot nu toe gaat dat vlot."
Verder bemoeilijkte de pandemie ook het maken van concrete plannen.
"In deze omstandigheden een planning maken is heel moeilijk."
"Veel van de normale activiteiten konden niet doorgaan. Bovendien hadden we maar beperkte mogelijkheden om samen te komen, ook op logistiek vlak. Het dienstencentrum werd namelijk gebruikt als vaccinatiecentrum."
Andere ouderenraden merkten dat hun leden, ook in tijden van corona, enthousiast bleven. Of de mogelijkheid hadden om digitaal te vergaderen. Zij konden wel blijven verbinden en organiseren. Daarbij geeft 4 op 10 ouderenraden aan dat de motivatie even hoog bleef.
"Onze gewone activiteiten en vergaderingen konden niet doorgaan. Maar dankzij de gedrevenheid, creativiteit, inzet en draagkracht van onze leden, zijn er mooie alternatieven ontstaan waarvan sommige, ook na corona, zullen blijven bestaan."
Beleidsparticipatie nog niet overal even sterk
Heel wat ouderenraden gingen creatief aan de slag om toch nieuwe initiatieven te organiseren – met respect voor de coronamaatregelen. De helft van de ouderenraden bleef bovendien adviezen of signalen geven aan het lokaal bestuur, en iets minder dan de helft van de deelnemers werd ook actief betrokken door het lokaal bestuur bij het uittekenen van veiligheids- en steunmaatregelen.
De resultaten tonen dat lokale ouderenraden op heel wat plaatsen samen met hun gemeentebestuur sterk werk verzetten, en ook in moeilijke tijden een belangrijke schakel zijn om het lokale beleid af te stemmen op ouderen. Toch is dat lang niet overal vanzelfsprekend. De barrières voor vrijwilligers, uitval bij ambtenaren en de participatiecultuur (ook al voor corona) bleken vaak doorslaggevend. Bij veel ouderenraden heerst er daardoor terecht een gevoel dat er nog werk aan de winkel is op vlak van de beleidsparticipatie van ouderen in de gemeente – zeker op belangrijke momenten.
Meer resultaten?
Nog meer resultaten? Die vind je hier.
