Gemeenten zijn sinds kort verplicht om een participatiereglement op te stellen. Dat moet inwoners betrekken bij de uitwerking van het gemeentelijk beleid. Zo’n reglement heeft ook een invloed op de werking van lokale ouderenraden. Terwijl in sommige gemeentes de huidige inspraak- en participatiekanalen onveranderd hun rol blijven spelen, wordt in andere gemeentes de rol van lokale adviesraden in vraag gesteld.
Bij de laatste barometerbevraging van de Vlaamse Ouderenraad gaf slechts 1 op 3 ouderenraden aan dat zij betrokken werden bij de opmaak van het participatiereglement in hun gemeente. De Vlaamse Ouderenraad ging in gesprek met de ouderenraad van Dilbeek, die momenteel betrokken is in een nieuw participatieproject.
Bert Maes, voorzitter van de ouderenraad in Dilbeek, schetst ons de situatie: “Van 2017 tot 2020 kreeg het lokaal cultuur- en sportbeleid in Dilbeek vorm via twee door de gemeente opgerichte vzw’s, een soort verzelfstandigde agentschappen. In de algemene vergaderingen van de vzw’s was ook de ouderenraad van Dilbeek altijd goed vertegenwoordigd, samen met vertegenwoordigers uit andere adviesraden. Op die manier konden we altijd onze aandachtspunten en bezorgdheden meegeven.”
Hoewel de beleidsbeslissingen in handen bleven van de gemeente, hadden de vzw’s wel zeggenschap bij de voorbereiding en uitvoering van die beslissingen. In juli 2020 werden de vzw’s echter geïntegreerd in de gemeente. Voor de ouderenraad kwam die beslissing heel onverwacht. Momenteel verkent de gemeente een nieuw participatieproject onder begeleiding van een consultancybureau dat gespecialiseerd is in participatie en stakeholdermanagement.
"In het verleden is al gebleken dat ouderenraden erg nuttig zijn."
Bert Maes, voorzitter ouderenraad Dilbeek
Onduidelijkheid over adviesraden
“Hoewel we het moeilijk hebben met de nieuwe manier van werken, hebben we toch besloten om mee te stappen in het participatieproject”, vertelt voorzitter Bert Maes. “Samen met de burgemeester, twee mensen van het consultancybureau en twee vrijwilligers, maak ik deel uit van de kerngroep. Bovendien ben ik ook betrokken bij de klankbordgroep van het project, dat is de groep die het participatieproject zal belgeleiden.”
De gemeente Dilbeek kent 15 adviesraden. Of die blijven bestaan? Daar is nog geen duidelijkheid over. “In het verleden is al gebleken dat ouderenraden erg nuttig zijn”, verklaart Maes. “Ik pleit er dan ook voor dat die behouden worden. Op dit moment loopt er een bevraging over de adviesraden bij alle stakeholders. Na die bevraging volgt op 1 april de kick-off van het participatieproject, waarin zes leertrajecten van de burgerparticipatie besproken zullen worden: de ontwikkeling van een dorpskern, de inrichting van een ontmoetingsplek in de buurt van een sportcentrum, het klimaatplan 20-30, buurt- en wijkwerking, het podiumaanbod in Westrand - Cultuurcentrum en de adviesverlening.”
"Hoewel we het moeilijk hebben met de nieuwe manier van werken, hebben we toch besloten om mee te stappen in het participatieproject."
Bert Maes, voorzitter ouderenraad Dilbeek
Toekomstvisie
Na de kick-off in april, hoopt de gemeente om in september en oktober 2021 een toekomstvisie uit te werken rond participatie. Op basis van al die bevragingen en leertrajecten, zou het definitieve participatieproject in december 2021 van start kunnen gaan. “Het eindresultaat is ook voor ons nog een groot vraagteken”, verklaart Maes. “Zelf hoop ik dat we een systeem kunnen creëren waarin we een aantal maatschappelijk relevante raden kunnen behouden. De adviesraden staan tenslotte dicht bij de burger en betrekken zelfs niet-geëngageerde burgers.”
“Bovendien hoop ik dat de adviesraden een soort podium kunnen worden van waaruit we stakeholders aanspreken”, gaat Maes verder. “Adviesraden staan in contact met elkaar. Als ouderenraad staan we in verbinding met de cultuurraad, de welzijnsraad, de landbouwraad en ook de jeugdraad. En last but not least: als adviesraad zijn we vertegenwoordigd in het RPO (regionaal platform ouderenbeleidsparticipatie), het ISO (interregionale stuurgroep ouderenbeleidsparticipatie) en de Vlaamse Ouderenraad. Daardoor kunnen we een brede vorm van beleidsparticipatie creëren, van waaruit ook signalen doorstromen naar het Vlaamse niveau.”
Burgerparticipatie versterkt kwaliteit van het beleidBij verschillende ouderenraden die een veranderingstraject doorlopen heerst er ongerustheid: zal de stem van ouderen wel nog voldoende verankerd zijn in het nieuwe participatielandschap? De Vlaamse Ouderenraad vraagt aandacht voor de inspraak van ouderen op lokaal niveau. Burgerparticipatie via de ouderenraad versterkt de kwaliteit van het beleid, en wel om meerdere redenen:
Ouderenraden bieden een platform waarbinnen ouderen ervaring en expertise kunnen opbouwen rond inspraak in het lokale beleid. Bovendien hebben ze een structureel karakter en kunnen ze zo een aanspreekpunt zijn voor ouderen in de gemeente. Daarom pleit de Vlaamse Ouderenraad ervoor dat lokale ouderenraden hun rol kunnen blijven spelen, als belangrijk onderdeel van een breder en divers participatielandschap op maat van iedereen in de gemeente. |
De Vlaamse Ouderenraad vraagt minister Beke om de criteria voor een goede inspraak van ouderen sterker te verankeren in de Vlaamse regelgeving.
