© Kelly Donckers - Zorgzame Buurt Bevel
Van maart 2022 tot februari 2024 willen meer dan 100 projecten in Vlaanderen en Brussel ervoor zorgen dat hun buurt omgetoverd wordt tot een zorgzame buurt. Een buurt waar iedereen zich thuisvoelt, ongeacht leeftijd of zorgbehoefte. Daarvoor krijgen ze ondersteuning van de Vlaamse overheid.
“133 zorgzame buurtprojecten zijn sinds maart aan de slag in Vlaanderen en Brussel. Een zorgzame buurt zorgt ervoor dat mensen comfortabel in hun woning of vertrouwde buurt kunnen (blijven) wonen. Het is een warme buurt waar mensen elkaar vinden en helpen, waar ze zich goed en geborgen voelen. Een buurt waar ook samenwerking tussen welzijns- en zorgverleners centraal staat. Een buurt voor nabije zorg die echt het verschil moet maken. In één op vier van de zorgzame buurtprojecten spelen ouderen een actievere rol via de betrokkenheid van de lokale adviesraden. Het is dan ook heel fijn om te zien dat verschillende lokale partners hun schouders zetten onder dit krachtige verhaal.”
Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Om meer te weten te komen over het doel van Zorgzame Buurten, ging de Vlaamse Ouderenraad in gesprek met drie projecten uit verschillende regio’s. We schotelden de initiatiefnemers elk drie snelle vragen voor, om inzicht te krijgen in hun ambities.
Project 1: Buurtzorg 9160
Buurtzorg 9160. Zo heet het Zorgzame Buurten-project van de stad Lokeren. Buurtzorg, want het project wil de sociale cohesie tussen de bevolkingsgroepen in de buurt bevorderen. En 9160, want dat is de postcode van de stad.
1. Wat willen jullie teweegbrengen met jullie project?
Ingrid Sofrone, consulent samenleving Zorg en Preventie: “Stad Lokeren ving al een tijdje signalen op van burgers die nood hebben aan meer informatie. Vooral kwetsbare groepen weten niet waar ze terechtkunnen voor ondersteuning. Het Zorgzame Buurten-project wil de kwaliteit van leven verbeteren, door de ondersteuningsvormen die de stad aanbiedt toegankelijker te maken. Daarenboven willen we ook de sociale cohesie tussen de verschillende bevolkingsgroepen in de buurt bevorderen. Dat gaan we doen door ontmoetingsmogelijkheden te creëren.”
"Vooral kwetsbare groepen weten niet waar ze terechtkunnen voor ondersteuning. Het Zorgzame Buurten-project wil de kwaliteit van leven verbeteren, door de ondersteuningsvormen die de stad aanbiedt toegankelijker te maken."
Ingrid Sofrone, consulent samenleving Zorg en Preventie
“Omdat we alle kwetsbare buurtbewoners willen bereiken, werken we samen met verschillende partners. Bijvoorbeeld mutualiteiten, iMens, Familiehulp, Familiezorg, de sociale huisvestingsmaatschappij van Lokeren en noem maar op. Ook in onze stuurgroep, de groep die het project mee vormgeeft, zetelen mensen uit verschillende organisaties. Bijvoorbeeld leden van de welzijns- en ouderenraad.”
2. Welke ondersteuning krijgen jullie van de Koning Boudewijnstichting?
Sofrone: “De Koning Boudewijnstichting organiseert vormingen en opleidingen voor iedereen die bij het Zorgzame Buurten-project betrokken is. Zo leren wij hoe we Buurtzorg 9160 optimaal kunnen doen slagen. De stichting wees ons ook een coach toe. Bij de coach kunnen we terecht met vragen en begeleiding waar nodig. De coach leert ons ook hoe we intergenerationele samenwerkingen kunnen bevorderen.”
“In het kader van het project schrijven we een buurtanalyse en een veranderingstheorie uit. In zo’n veranderingstheorie lichten we ons proces stapje per stapje toe. En via de buurtanalyse krijgt de stichting, en wij natuurlijk ook, inzicht in de wensen en noden van de inwoners van de stad.”
3. De ondersteuning stopt in 2024. Wat dan?
Sofrone: “In Lokeren wordt momenteel een lokaal dienstencentrum opgestart. De bedoeling is dat het dienstencentrum tegen 2024, wanneer de ondersteuning van de Koning Boudewijnstichting afgelopen is, de initiatieven die we nu opzetten verder kan uitwerken.”
“We zorgen er nu al voor dat alle bewoners het project leren kennen, zodat zoveel mogelijk drempels tegen 2024 zijn weggewerkt. Dat doen we door mensen persoonlijk te informeren over het project, door aanwezig te zijn op activiteiten waar onze doelgroep vaak aanwezig is. We starten binnenkort ook huisbezoeken op bij alle buurtbewoners, om hen rechtstreeks te informeren over de ondersteuningsvormen die de stad aanbiedt.”
Vooral kwetsbare groepen weten niet waar ze terechtkunnen voor ondersteuning.
Ingrid Sofrone, consulent samenleving Zorg en Preventie
Project 2: De Zorgmantel
Het woonzorgcentrum Leiehome in Drongen-Baarle diende een project in met de naam ‘De Zorgmantel’. De Zorgmantel staat symbool voor geborgenheid. Elke buurtbewoner is welkom onder hun mantel. Daarnaast verwijst de term ‘zorgmantel’ ook naar de mantelzorgers die de projectmedewerkers willen bereiken. Door het opvallend hoge aantal ouderen in Baarle, beslisten ze om vooral te focussen op kwetsbare ouderen. Daarnaast wil het project ook inzetten op intergenerationele contacten en verbinding tussen buren.
1. Wat hebben jullie al verwezenlijkt met jullie project?
Barbara Roels en Isa Veys, team De Zorgmantel: “Hoewel De Zorgmantel nog in zijn kinderschoenen staat, hebben we al enkele activiteiten op poten gezet. Zo werd er in de tuin van woonzorgcentrum Leiehome een petanquebaan geplaatst. Voor de officiële opening op 10 mei 2022 kregen zowel de bewoners van Leiehome als de buurtbewoners een uitnodiging in de bus. De tuin van Leiehome is een groene plek die nu voornamelijk door de bewoners van het woonzorgcentrum werd gebruikt, maar eigenlijk is de tuin toegankelijk voor iedereen. Zowel voor buurtbewoners die zin hebben om te wandelen, als voor gezinnen met een kleine tuin en schoolkinderen die zin hebben om een balletje te werpen op de petanquebaan.”
“We horen vaak dat het dorpsgevoel in Baarle verdwenen is. Dat gevoel willen we terugbrengen."
Barbara Roels en Isa Veys, team De Zorgmantel
“We horen ook vaak dat het dorpsgevoel in Baarle verdwenen is. Dat gevoel willen we terugbrengen. Woonzorgcentrum Leiehome heeft bijvoorbeeld een gezellige cafetaria. We hebben de buren laten weten dat ze welkom zijn om daar een drankje te drinken. Maar ons doel is niet alleen om de buurt naar het woonzorgcentrum te brengen, we plannen binnenkort ook een activiteit buiten het woonzorgcentrum om zo ook andere wijken met elkaar te verbinden. Want Leiehome is niet de enige partner van het project De Zorgmantel, via andere locaties willen we ook de andere partners betrekken. We zijn van plan om ook wijkambassadeurs in te zetten. Die ambassadeurs kunnen optreden als sleutelfiguren tussen verschillende wijken en hebben vaak een nauw contact met de inwoners van de wijk. Ze kunnen het project levend houden en ervoor zorgen dat de buurt zelf activiteiten zal organiseren, wanneer het project De Zorgmantel is afgelopen.”
2. Hoe luisteren jullie naar de noden in de buurt?
Roels en Veys: “We proberen altijd te luisteren naar de noden van de buurtbewoners. Dat is ook het doel van zorgzame buurten: aandachtig luisteren naar wat de buurt nodig heeft en daarop inzetten met De Zorgmantel. We kunnen namelijk tal van activiteiten organiseren, maar als de buurt er geen interesse in heeft, wordt het ook geen succes. De noden komen we te weten via onze partners. Seniorenraad Gent-West draagt ons project bijvoorbeeld mee uit.”
"Het doel van zorgzame buurten? Aandachtig luisteren wat de buurt nodig heeft en daarop inzetten"
Barbara Roels en Isa Veys, team De Zorgmantel
“We hebben wel ondervonden dat we kleinschalig moeten werken. We gaan per wijk of per straat luisteren naar de noden van die buurtbewoners. Bovendien focussen we ons op buurten waar er weinig georganiseerd wordt. Of waar bewoners iets willen organiseren, maar zelf de stap niet durven of kunnen zetten.”
3. Staan jullie in contact met de andere projecten van Zorgzame Buurten?
Roels en Veys: “Er bestaat een communicatie- en samenwerkingsplatform waar alle projecten actief op zijn. Via dat platform kunnen we onze projecten aan elkaar voorstellen, elkaar tips geven en ideeën uitwisselen. Wanneer een projectverantwoordelijke een activiteit georganiseerd heeft, kan hij of zij daar ook foto’s van posten op het platform. Dat werkt zeer inspirerend.”
Project 3: Leeftijdsvriendelijk Bevel
Met het project ‘Naar een leeftijdsvriendelijke buurt Bevel!’ wil de gemeente samen met tien partners de krachten bundelen om een meer leeftijdsvriendelijke en zorgzame buurt te creëren. Het project wil de kwaliteit van wonen en leven van de Bevelaars verbeteren. Want de inwoners van de gemeente moeten zich al snel verplaatsen naar een buurtgemeente, wanneer ze basisproducten willen aankopen.
1. Waren jullie al vertrouwd met het begrip ‘zorgzame buurten’?
Jone Van Tulden en Lieke Smits, projectleiders: “Samen met het lokaal dienstencentrum richtten we vorig jaar Buurtzorg De Geburen op. Buurtzorg De Geburen is ontstaan omdat we merkten dat steeds meer ouderen zolang mogelijk thuis willen wonen. Maar het zorglandschap is zo versnipperd, dat die ouderen niet weten waar ze met welke zorgnoden moeten aankloppen. Buurtzorg De Geburen wil een centraal aanspreekpunt zijn voor hen, en hen met de juiste zorgorganisaties in contact brengen.”
“Het project ‘Naar een leeftijdsvriendelijke buurt Bevel!’ is eigenlijk een verlengstuk van Buurtzorg De Geburen. Met het opzetten van een zorgzame buurt waren we al langer vertrouwd, maar dit project geeft ons de kans om onze ideeën onder begeleiding verder uit te denken. Wanneer het Zorgzame Buurten-project in 2024 afloopt, willen we onze opgestarte initiatieven onder Buurtzorg De Geburen blijven verderzetten.”
2. Wie is de doelgroep van jullie project?
Van Tulden en Smits: “‘Naar een leeftijdsvriendelijke buurt Bevel!’ richt zich op ouderen en minder mobiele personen. Uit de checklist ‘Leeftijdsvriendelijke gemeente’ die een studente ouderencoaching afnam voor haar thesis, bleek namelijk dat Bevel slecht scoorde op de thema’s zorg & gezondheid, respect & sociale inclusie en mobiliteit. Drie thema’s die zowel voor ouderen als voor minder mobiele mensen erg belangrijk zijn. Met behulp van het project willen we dat binnen twee jaar minstens 30% van de Bevelaars aangeeft een verbetering te ervaren bij die drie thema’s.”
“Dat er werk aan de winkel is, bewijst het feit dat er in Bevel weinig voorzieningen zijn. Geen bus, zelfs geen belbus en geen supermarkt of kruidenier. Bevelaars moeten voor alles naar buurgemeente Nijlen trekken."
Jone Van Tulden en Lieke Smits, projectleiders Leeftijdsvriendelijk Bevel
“Dat er werk aan de winkel is, bewijst het feit dat er in Bevel weinig voorzieningen zijn. Geen bus, zelfs geen belbus en geen supermarkt of kruidenier. Bevelaars moeten voor alles naar buurgemeente Nijlen trekken. Zelfs voor een pak suiker of eieren. Voor ouderen en minder mobiele mensen zijn zulke uitstappen niet altijd evident. Bovendien zijn ouderen gehecht aan de buurt. Ze wonen er meestal al langer dan jongere inwoners. Die verbinding met de buurt in stand houden is dan ook belangrijk.”
3. Jullie zetten in op drie thema’s. Krijgen alle thema’s evenveel aandacht?
Van Tulden en Smits: “Op elk thema gaan we enkele maanden inzetten. Momenteel werken we rond het thema mobiliteit. Vanaf november 2022 gaan we aan de slag met het thema zorg & gezondheid. En daarna is het thema respect & sociale inclusie aan de beurt.”
"Wie zich niet kan verplaatsen in de buurt, raakt geïsoleerd."
Jone Van Tulden en Lieke Smits, projectleiders Leeftijdsvriendelijk Bevel
“Je kunnen verplaatsen in je buurt is belangrijk. Wie zich niet kan verplaatsen, raakt geïsoleerd. In het kader van het project hebben we in het woonzorgcentrum van Nijlen een elektrische rolstoelfiets aangekocht en in Kessel een elektrische duo-fiets. Die fietsen werden warm onthaald. Inwoners kunnen die fietsen uitlenen om samen met hun vrienden of familieleden een fietstocht te maken in de buurt.”
“We willen op het einde van het thema mobiliteit alle buurtbewoners een flyer geven waarin staat wat we gerealiseerd hebben voor dit thema. Het is dan de bedoeling dat ze input kunnen geven en kunnen laten weten wat ze ervan vinden. Zo blijven we de buurt betrekken en blijven we op de hoogte van hun noden.”
Meer weten over de projectoproep rond Zorgzame Buurten of over de ondersteuning van de Koning Boudewijnstichting? Dat kan hier. Benieuwd naar de andere Zorgzame Buurten-projecten? Je vindt ze hier.
