De Vlaamse Ouderenraad publiceerde in december een advies over energiearmoede. Een thema dat in de kleren kruipt, want door de energiecrisis vermeerdert het aantal mensen dat energiezorgen heeft dagelijks. Steden en gemeenten krijgen enorm veel hulpvragen. Zo ook de Energiecel van het OCMW Gent. “Bij veel mensen zijn hun uitgaven niet in balans met hun inkomsten”, klinkt het. “Dat zorgt voor schrijnende situaties.”
De Gentse Energiecel werd in 2003 opgericht, als een themadienst van het OCMW. De dienst ondersteunt mensen die dreigen afgesloten te worden van energie en water. Daarnaast geeft de cel inwoners ook tips om te besparen. En wie geen middelen heeft om zijn rekeningen te betalen, kan ook financiële ondersteuning krijgen van de Energiecel.
De dienst is er voor alle inwoners van de stad. “Alle burgers kunnen bij onze dienst terecht, ongeacht hun inkomen, statuut, achtergrond of problematiek”, vertelt Christel Herman, medewerker bij de Energiecel. “Maar het spreekt voor zich dat we ons hoofdzakelijk richten op de meest kwetsbare burgers, zij hebben tenslotte vaker nood aan ondersteuning.”
Premies en financiële hulp
Sinds de energiecrisis leven heel wat mensen in schrijnende situaties. Ook ouderen maken deel uit van die groep. “Sommige klanten krijgen een voorschotfactuur van bijna 1 000 euro in de bus, terwijl hun pensioen ook amper 1 000 euro bedraagt én ze nog een huishuur te betalen hebben. Wanneer uitgaven en inkomsten niet in balans zijn, hebben mensen amper leefgeld over. En dat zorgt ervoor dat veel mensen geldzorgen hebben”, weet Herman. En hoe moeilijk de situatie bij sommige gezinnen ook is, de energierekeningen moeten betaald worden. “Want helaas is energie voor niemand gratis.”
"Wanneer uitgaven en inkomsten niet in balans zijn, hebben mensen amper leefgeld over. En dat zorgt ervoor dat veel mensen geldzorgen hebben."
Christel Herman, medewerker bij de Energiecel
“Sommige ouderen leven in grote, niet-geïsoleerde woningen. Bijvoorbeeld een huis dat gebouwd is in de jaren 50, waarin ze hun kinderen zagen opgroeien. Veel van die gezinnen verwarmen hun woning nog met mazout, en – als ze voldoen aan de toekenningsvoorwaarden – recht op een stookoliepremie. Maar vaak weten ze dat niet”, legt Herman uit. “Wij geven niet alleen informatie over deze premie, we hebben ook de bevoegdheid om hen de premie toe te kennen.”
De Energiecel biedt ook financiële ondersteuning aan inwoners die hun jaarafrekening niet meer kunnen betalen. “Wanneer iemand zijn rekening niet kan betalen, start een maatschappelijk werker een onderzoek op. Als blijkt dat de cliënt echt geen financiële middelen heeft, betalen wij zijn jaarafrekening.” De helft van die rekening betaalt de persoon op eigen tempo terug aan het OCMW. De andere helft neemt de Energiecel voor zijn rekening. “Dat aantal financiële tussenkomsten is het laatste jaar verdriedubbeld”, licht Herman toe. “En het aantal mensen dat met geldzorgen bij ons aanklopt, is zelfs verzevenvoudigd.”
"Dat aantal financiële tussenkomsten is het laatste jaar verdriedubbeld."
Christel Herman, medewerker bij de Energiecel
Kleine en grote frustraties
Het merendeel van de vragen gaat over het sociaal tarief, premies, verhoogde voorschotfacturen en hoge jaarafrekeningen. “Mensen die financiële moeilijkheden hebben, vragen zich af of ze recht hebben op het sociaal tarief of een andere premie. Andere cliënten willen graag de V-test invullen (een online test die je op basis van je jaarverbruik voor elektriciteit en aardgas, een overzicht toont van alle energiecontracten, red.), maar hebben geen computer, internetaansluiting of digitale vaardigheden. Ook die inwoners helpen we dus op weg”, duidt Herman.
Mensen die er recht op hebben, lopen bovendien vaak het sociaal tarief mis. In de meeste gevallen wordt het sociaal tarief automatisch toegekend, maar soms gaat er iets fout. “Wanneer je verhuist, wordt het sociaal tarief niet automatisch mee overgezet op je nieuw adres, bijvoorbeeld. En ook als je verandert van energieleverancier zorgt dat voor problemen”, weet Herman. “Of de naam van een inwoner wordt fout geschreven, waardoor de automatische toekenning van het sociaal tarief niet bij de juiste persoon terechtkomt.”
Al die situaties zorgen voor kleine én grote frustraties bij de cliënt. “Wij volgen situaties niet enkel mee op, we bieden verschillende mensen ook een luisterend oor. Soms die rol opnemen, is minstens even belangrijk.”
Verhuurders stimuleren
De meeste mensen die aankloppen bij het OCMW, zijn huurders. “Als huurder ben je afhankelijk van je verhuurder. De verhuurder beslist al dan niet om het dak van de woning te isoleren, of om het bad te vervangen door een douche”, legt Herman uit. De Energiecel wil daarom verhuurders stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen in de woning. “We doen dat vooral in samenwerking met de Energiecentrale (het energieloket van Stad Gent, red.). De medewerkers van de Energiecentrale ontzorgen verhuurders: ze nemen contact op met aannemers, vragen premies aan en vergelijken offertes. Door verhuurders dat werk uit handen te nemen, verlaagt de drempel om renovaties uit te voeren.”
“Huurders raden we dan weer aan om een energiescan uit te laten voeren”, vervolgt Herman. Die scan is gratis en geeft inwoners tips om minder energie te verbruiken.
Huisbezoeken en infosessies
Vooraleer mensen contact opnemen met de dienst, hebben ze vaak zelf al een poging gedaan om hun energieleverancier te bereiken, bijvoorbeeld om hun maandelijks voorschot naar beneden te halen. “Maar de klantendiensten van leveranciers zijn veelal overbelast. Als OCMW is het ons doel om alle cliënten van de juiste informatie te voorzien, of hen te ondersteunen tot we een geschikte oplossing voor hen hebben gevonden”, legt Herman uit.
"Als OCMW is het ons doel om alle cliënten van de juiste informatie te voorzien, of hen te ondersteunen tot we een geschikte oplossing voor hen hebben gevonden."
Christel Herman, medewerker bij de Energiecel
Daarom zet het OCMW sterk in op outreachend werken. Door de meest kwetsbare burgers actief aan te spreken, vindt iedereen de weg naar de dienst. “We gaan zelfs op huisbezoek”, knikt Herman. “Door proactief en outreachend te werken, kunnen we vermijden dat inwoners afgesloten worden van energie.”
De OCMW-medewerkers van de Energiecel gaan ook langs in lokale dienstencentra, CAW’s, wijkgezondheidscentra en andere organisaties, om voordrachten te geven over energie. “We spreken niet alleen inwoners aan, maar organiseren ook infosessies voor hulpverleners. Het is belangrijk dat ook zij weten wanneer ze mensen naar ons kunnen doorverwijzen”, besluit Herman.
Wens je graag meer informatie over de Energiecel? Surf dan naar www.metweiniggeld.be/energiecel-ocmw. Of bekijk de reportage op VRT NWS.
Vlaamse Ouderenraad actualiseert advies rond energie
Net zoals andere generaties, worden ook veel ouderen geconfronteerd met torenhoge facturen. Facturen die met een gemiddeld pensioen nog amper te betalen zijn. Daarom brengt de Vlaamse Ouderenraad een update uit van zijn advies over energiearmoede bij ouderen. Onze kernpunten:
-
Neem kopzorgen over energie weg. Voorzie begeleiding en ontzorging op vlak van wonen en energie bij ouderen. Verduurzaam succesvolle projecten inzake energie en woningrenovatie.
-
Geef face tot face informatie over energie, en dat in laagdrempelige infopunten. Mensen met vragen over hun energiefactuur, moeten terechtkunnen bij een woon- en energieloket waar ze persoonlijk worden geholpen. Ga bovendien actief naar ouderen die in een onaangepast woning wonen en een verhoogd risico op energiearmoede hebben.
-
Maak werk van een optimale automatische toekenning van voordelen en premies, zoals de minimumlevering van aardgas en de huurpremie. Enkel zo garandeer je dat personen in kwetsbare situaties - die recht hebben op deze voordelen - er ook effectief gebruik van maken.
Je kan ons volledige advies lezen op www.vlaamse-ouderenraad.be.
